ارزیابی موشکافانه یا Due diligence برای مدیران کسب و کارها
چرا ارزیابی موشکافانه یا Due diligence شرکای تجاری احتمالی برای مدیران کسب و کارها ضروری است؟ یکی از دغدغه های اصلی مدیران کسب و کار های کوچک و بزرگ همواره توسعه کسب و کار خود و رشد آن از طریق شکل دادن همکاری های مشترک با شرکای تجاری دیگر است. در دنیای کسب و کار امروز، رشد واقعی زمانی اتفاق می افتد که همکاری های درست شکل بگیرد. ممکن است شما به فکر ایجاد شراکت، سرمایه گذاری مشترک یا همکاری تجاری با شرکت دیگری باشید تا بازار خود را گسترش دهید، صادرات را افزایش دهید یا تکنولوژی تازه ای وارد مجموعه تان نمایید. اما پیش از امضای هر قرارداد و آغاز هر همکاری، یک گام حیاتی وجود دارد که نباید از آن غافل شوید: ارزیابی موشکافانه شریک تجاری تان.
این ارزیابی در واقع نوعی بررسی همه جانبه است که کمک می کند بدانید با چه کسی طرف هستید، وضعیت مالی و حقوقی او چگونه است و آیا همکاری با او برای شما امن و سودمند است یا نه. اگر این مرحله را نادیده بگیرید، ممکن است پس از شروع همکاری با مشکلاتی رو به رو شوید که هزینه های سنگینی برایتان در پی داشته باشد.
در ادامه، مراحل اصلی ارزیابی موشکافانه شرکت ها را مرور می کنیم؛ مراحلی که هر مدیر باهوشی پیش از ورود به همکاری جدید باید آن ها را انجام دهد.
مراحل ارزیابی موشکافانه یا Due diligence برای کسب و کارها
۱. بررسی ثبت رسمی و هویت قانونی شرکت
اولین قدم، اطمینان از این است که شرکت مورد نظر به صورت رسمی ثبت شده و فعال است. از آن‌ها بخواهید اساسنامه و گواهی ثبت شرکت را ارائه دهند. همچنین یکی از قدم های مهم برای کسب و کارها، چک کردن روزنامه رسمی شرکت طرف مقابل است. حتماً بررسی کنید که شرکت در حال انحلال، تعلیق یا تصفیه نباشد. یک مدیر با تجربه می داند که همکاری با شرکتی که از نظر ثبتی شفاف نیست، هر لحظه ممکن است منجر به شکست و از دست دادن سرمایه شود.
به عنوان مثال، شما با بررسی روزنامه های رسمی شرکت طرف مقابل می توانید تا حدودی متوجه وضعیت روابط داخل شرکت شوید. مثلا اگر در بازه های زمانی کوتاه، مدیرعامل شرکت دائماً تغییر کرده است، به احتمال زیاد یک عامل خیلی مهم برای این امر وجود دارد که باید توسط شما مورد ارزیابی قرار گیرد.
۲. شناخت دقیق ساختار مالکیت و تصمیم گیرندگان شرکت
دقیقاً بدانید چه کسانی مالک شرکت و چه کسانی تصمیم گیرنده اصلی هستند. لیست سهام داران، درصد سهم هر کدام و اعضای هیئت مدیره را بررسی کنید. گاهی اوقات، فرد یا شرکتی در پشت پرده کنترل اصلی را در دست دارد. شناخت «ذی نفع نهایی» به شما کمک می کند تصمیمات دقیق تری بگیرید و از ارتباط با افراد پر ریسک پرهیز کنید.
بسیاری از مدیران تنها به نام شرکت توجه می کنند، اما در عمل تصمیم ها توسط افراد یا سهام داران دیگری گرفته می شود که ممکن است حتی در ظاهر نقشی نداشته باشند. دانستن ترکیب سهام داران و درصد مالکیت آن ها کمک می کند متوجه شوید منافع و انگیزه های اصلی در شرکت چگونه توزیع شده است. مثلاً اگر بخش عمده‌ای از سهام در اختیار یک خانواده یا نهاد خاص باشد، تصمیم‌گیری ها ممکن است بیشتر تابع منافع آن گروه باشد تا منافع تجاری منطقی.
۳. ارزیابی دقیق وضعیت مالی و مالیاتی شرکت
ارزیابی وضعیت مالی و مالیاتی شرکت، در واقع مانند ستون یک کسب و کار است؛ اگر این ستون محکم نباشد، کل ساختار روی آن فرو می ریزد. پیش از ورود به هر همکاری، لازم است بدانید شریک بالقوه شما از نظر نقدینگی، بدهی، و جریان درآمدی در چه وضعیتی است. بسیاری از شرکت ها در ظاهر پویا و فعال اند، اما در باطن با کسری نقدینگی یا بدهی های سنگین بانکی دست و پنجه نرم می کنند. چنین شرایطی می تواند در میانه همکاری باعث تأخیر در پرداخت ها، ناتوانی در انجام تعهدات یا حتی توقف پروژه شود. صورت های مالی، اظهارنامه های مالیاتی و گزارش حسابرسی، بهترین منابع برای درک سلامت اقتصادی یک شرکت هستند.
از سوی دیگر، بررسی وضعیت مالیاتی، نه‌تنها از دید قانونی، بلکه از منظر اعتبار تجاری اهمیت دارد. شرکتی که مالیات خود را پرداخت نکرده یا از سازمان امور مالیاتی اخطار دریافت کرده، ممکن است در آینده با توقیف حساب‌ها، جریمه یا محدودیت در انجام معاملات روبه‌رو شود. این وضعیت می تواند ادامه همکاری مشترک شما با آن شرکت و یا موفقیت پروژه های مختلف را با خطرات متعددی رو به رو نماید.
۴. ارزیابی موشکافانه مجوزها و پروانه های فعالیت
بررسی مجوزها و پروانه های فعالیت، یکی از هوشمندانه ترین بخش های ارزیابی موشکافانه است؛ چون مجوزها نشان می دهند آیا شرکت واقعاً حق انجام کاری را که ادعا می کند دارد یا خیر. در بسیاری از صنایع، به‌ویژه حوزه هایی مثل داروسازی، حمل و نقل، انرژی، خدمات مالی یا صادرات و واردات، داشتن مجوز رسمی شرط اصلی فعالیت است. همکاری با شرکتی که پروانه لازم را ندارد، ممکن است در ابتدا سودآور به نظر برسد، اما در عمل شما را با جریمه های قانونی، تعلیق پروژه یا حتی مسئولیت کیفری رو به رو کند. بررسی پروانه بهره برداری، گواهی صنفی، یا مجوز وزارت خانه مربوطه ساده ترین و در عین حال مؤثرترین راه برای جلوگیری از چنین ریسک هایی است.
۵. ارزیابی موشکافانه قراردادها و تعهدات حقوقی شرکت
فرض کنید به عنوان مدیر یک کسب و کار می خواهید وارد مشارکت با شرکتی شوید که سابقاً با یکی از رقیبان شما در پروژه ای مشترک همکاری داشته است و متعهد شده است به مدت دو سال در زمینه مشابه با شرکت دیگری فعالیت نداشته باشد. در چنین شرایطی چه باید بکنید؟
مرور قراردادها و تعهدات موجود، یعنی فهمیدن اینکه شرکت طرف معامله شما در حال حاضر به چه چیزهایی متعهد است و تا چه اندازه ظرفیت پذیرش تعهدات جدید را دارد. بسیاری از کسب‌وکارها قراردادهای بلند مدت با مشتریان یا تأمین کنندگان دارند که ممکن است زمان، منابع یا حتی نقدینگی آن ها را درگیر کرده باشد. اگر بدون بررسی وارد همکاری شوید، ممکن است در میانه راه متوجه شوید شریک تجاری تان همزمان در چند پروژه مشابه فعالیت دارد یا طبق یک قرارداد انحصاری، اجازه همکاری با شما را ندارد. مطالعه دقیق قراردادهای جاری و تعهدات مالی یا اجرایی، به شما دید واقع بینانه ای از وضعیت واقعی شرکت می‌دهد. اینکه واقعاً آن شرکت می‌تواند شریک قابل اعتماد شما باشد یا خیر.
۶. ارزیابی موشکافانه دعاوی و سوابق حقوقی شرکت
چرا بررسی پیشینه حقوقی یک شرکت و سوابق دعاوی آن مهم است؟ بررسی دعاوی و سوابق حقوقی شرکت، یعنی نگاه کردن به گذشته ای که می تواند آینده ی همکاری شما را شکل دهد. شرکتی که سابقه ی طولانی از شکایت ها، اختلافات قراردادی یا احکام صادره علیه خود دارد، معمولاً نشانه ای از مشکلات ساختاری یا مدیریتی درون آن است. اطلاع از این سوابق به شما کمک می کند بفهمید آیا شرکت تمایل و توانایی پایبندی به تعهدات خود را دارد یا خیر. برای این کار، می‌توانید از شرکت بخواهید فهرست دعاوی جاری یا مختومه خود را ارائه دهد و از طریق وکیل یا مشاور حقوقی، صحت آن را از مراجع قضایی استعلام کنید. این اطلاعات در مذاکرات بسیار ارزشمند است، چون به شما دیدی شفاف از ریسک حقوقی و میزان اعتبار تجاری طرف مقابل می دهد.
به عنوان مثال، فرض کنید وارد مشارکت با شرکتی می شوید که در همکاری های پیشین خود به تعهدات قراردادی خودش عمل نکرده و دعاوی متعددی علیه آن اقامه شده است. این الگوی رفتار به شما نشان می دهد که شرکت در مقابل پذیرش و ایفای تعهدات کاری خود چه رویکردی دارد و شما را از ریسک های بزرگی مثل از دست دادن سرمایه یا نیروی کار در امان می دارد.
موسسه حقوقی پویا یعقوبی راد چگونه به شما کمک می کند
در فضای پیچیده و پر ریسک امروز کسب و کار، تصمیم های بزرگ نیاز به دید دقیق و آگاهانه دارند. دفتر حقوقی ما با سال ها تجربه در حوزه ی همکاری های تجاری، سرمایه گذاری مشترک و قراردادهای بین المللی، خدمات تخصصی ارزیابی موشکافانه شرکت ها (Legal Due Diligence) را به مدیران و سرمایه گذاران ارائه می دهد. هدف ما این است که قبل از امضای هر قرارداد، تصویری شفاف و دقیق از وضعیت واقعی شریک تجاری تان، از ساختار مالکیت و وضعیت مالی گرفته تا سوابق حقوقی، مجوزها، بدهی های مالیاتی و انطباق با قوانین مختلف در اختیارتان بگذاریم.
تجربه ی ما نشان داده است که بسیاری از چالش ها و خسارت های سنگین تجاری، ریشه در عدم شناخت کافی از طرف مقابل دارند. چه قصد شراکت با یک شرکت داخلی داشته باشید و چه بخواهید در بازار ایران با یک مجموعه خارجی همکاری کنید، ما در کنار شما هستیم تا با تکیه بر تجربه و دقت حرفه ای، از منافع، سرمایه و اعتبار کسب و کار شما محافظت کنیم.
اگر درخصوص ارزیابی موشکافانه شرکای تجاری خود نیاز به مشاوره و وکیل داشتید تیم وکیل ایرانی حرفه ای ترین و مجرب ترین وکیل ها را از موسسه حقوقی پویا یعقوبی راد به شما ارائه می دهد.
